શિવાજીનું હાલરડું

શિવાજીનું હાલરડું

-- ઝવેરચંદ મેઘાણી

આભમાં ઊગેલ ચાંદલો, ને જીજીબાઇને આવ્યાં બાળ રે (૨)
બાળુડાને માત હીંચોળે
ધણણણ ડુંગરા બોલે.
શિવાજીને નીંદરું ના’વે
માતા જીજીબાઇ ઝુલાવે.
પેટમાં પોઢીને સાંભળેલી બાળે રામ - લખમણની વાત
માતાજીને મુખ જે દિ’થી,ઊડી એની ઊંઘ તે દિ’થી….શિવાજીને…
પોઢજો રે, મારાં બાળ ! પોઢી લેજો પેટ ભરીને આજ –
કાલે કાળાં જુદ્ધ ખેલાશેસૂવાટાણું ક્યાંય ન રહેશે….શિવાજીને…
ધાવજો રે, મારાં પેટ ! ધાવી લેજો ખૂબ ધ્રપીને આજ –
રહેશે નહીં, રણઘેલુડા !ખાવા મૂઠી ધાનની વેળા…..શિવાજીને…
પ્હેરી - ઓઢી લેજો પાતળાં રે ! પીળાં-લાલ-પીરોજી ચીર –
કાયા તારી લોહીમાં ના’શે :ઢાંકણ તે દિ’ ઢાલનું થાશે….શિવાજીને…
ઘૂઘરા, ધાવણી, પોપટ-લાકડી ફેરવી લેજો આજ –
તે દિ’ તારે હાથ રે’વાનીરાતી બંબોળ ભવાની….શિવાજીને…
લાલ કંકુ કેરા ચાંદલા ને ભાલે તાણજો કેસરાઆડ્ય –
તે દિ’ તો સિંદોરિયા થાપાછાતી માથે ઝીલવા, બાપા….શિવાજીને…
આજ માતા ચોડે ચૂમીયું રે બાળા ! ઝીલજો બેવડ ગાલ –
તે દિ’ તારાં મોઢડાં માથેધૂંવાધાર તોપ મંડાશે…….શિવાજીને…
આજ માતાજીની ગોદમાં રે તુંને હૂંફ આવે આઠ પો’ર –
તે દિ’ કાળી મેઘલી રાતેવાયુ ટાઢા મોતના વાશે…..શિવાજીને…
આજ માતા દેતી પાથરી રે કૂણાં ફૂલડાં કેરી સેજ –
તે દિ’ તારી વીરપથારીપાથરશે વીશ-ભુજાળી……શિવાજીને…
આજ માતાજીને ખોળલે રે તારાં માથડાં ઝોલે જાય –
તે દિ’ તારે શિર ઓશીકાંમેલાશે તીર-બંધૂકા….શિવાજીને…
સૂઈ લેજે, મારા કેસરી રે ! તારી હિંદવાણું જોવે વાટ –
જાગી વ્હેલો આવ, બાળુડા !માને હાથ ભેટ બંધાવા….શિવાજીને…
જાગી વ્હેલો આવજે, વીરા !ટીલું માના લોહીનું લેવા !
શિવાજીને નીંદરું ના’વે
માતા જીજીબાઇ ઝુલાવે.
બાળુડાને માત હીંચોળેધણણણ ડુંગરા બોલે.
-- ઝવેરચંદ મેઘાણી

(મેઘાણી યુગવંદના, પ્રસાર, ભાવનગરમાંથી)